کاربرد نظریۀ انگیزش حمایتی جاذبۀ ترس برای ارتقای فرهنگ ایمنی در برابر زلزله (مطالعۀ موردی تأثیر زلزلۀ اهر- ورزقان در اصلاح نگرش و رفتار مردم در برابر زلزله)

عدم آگاهی لازم در مورد زلزله، شیوه‌های صحیح پناهگیری، شیوه‌های صحیح ساخت‌و‌ساز و مقاومت ساختمان‌ها، مقاوم‌سازی سازه‌ای و غیرسازه‌ای، اطلاعات ناکافی در مورد گسل‌های فعال و دانش زمین‌لرزه و نیز عدم باور عمومی به اینکه می‌توان با آگاهی و به‌کار بستن اصول ایمنی، خسارات و آثار سوء زلزله را به حداقل رساند، در پی وقوع هر زلزله، همواره هزینه‌های مادی و معنوی بیشماری را بر کشور تحمیل می‌کند. اصلاح این نگرش و ایجاد باورها و رفتارهای جدید در اذهان عمومی، می‌تواند تا حد زیادی این خسارات را کاهش دهد و سبب افزایش ایمنی کشور در برابر زلزله شود. استفاده از روش‌ها و پیام‌های ارتباطی با اتکا به شیوه‌های اقناعی، می‌تواند باورهای جدیدی در افراد ایجاد کند و رفتار آنها را مطابق باورهای جدید تغییر دهد [1]. یکی از روش‌های معمول برای اقناع و تغییر نگرش در افراد، ایجاد ترس در آنهاست؛ به‌گونه‌ای که ترس ایجادشده، افراد را از موضعی انفعالی به‌سمت اقدام و بروز رفتارهای جدید سوق می‌دهد. در این مقاله وقوع زلزلۀ اهر- ورزقان به‌عنوان پیام ترس‌آور برای مردم شهر تبریز، که در مجاورت کانون زلزله قرار داشتند، در نظر گرفته شده و حد تغییر رفتار و نگرش آنها پس از دریافت این پیام هشداردهنده سنجیده شده است. همچنین در این مقاله نتایج این پژوهش که به‌صورت میدانی (Survey) و با استفاده از ابزار پرسشنامه بین 385 نفر از شهروندان تبریز به شیوه‌ای تصادفی توزیع شد بررسی می‌شود.